«Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζου»
Η φράση «κράτει τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζου» ειπώθηκε αποκαλυπτικά από το Θεό προς τον Όσιο Σιλουανό και είναι σύμφωνα με την πατερική ορολογία «η πληροφορία» την οποία έλαβε ο όσιος κατά τη διάρκεια επιπόνου προσευχής προκειμένου να εντοπίσει το θέλημα του Θεού. Το περιστατικό αυτό διασώζει ο βιογράφος του Αγίου Σιλουανού Γέροντας Σωφρόνιος στο βιβλίο του «Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης». Διηγείται συγκεκριμένα ο Γέροντας ότι, ενώ βρισκόταν ο όσιος στο κελί του είδε γιγαντιαία μορφή δαίμονος και το κελί του γέμισε δαιμόνια. Με οδύνη καρδίας ο Όσιος Σιλουανός εξαιτίας του γεγονότος κάθισε στο σκαμνί του και προσευχήθηκε ως εξής: Κύριε, βλέπεις ότι θέλω να προσευχηθώ με καθαρό νου, αλλά οι δαίμονες δεν με αφήνουν. Δίδαξέ με τι πρέπει να πράττω για να μην με ενοχλούν και ευθύς άκουσε την απάντηση παρά του Θεού. «Οι υπερήφανοι πάντοτε ούτως υποφέρουν εκ των δαιμόνων». Προσευχόμενος ο Όσιος ζήτησε από το Θεό να του αποκαλύψει τι πρέπει να κάνει, για να ταπεινωθεί η ψυχή του. Και τότε ο Θεός του απάντησε. «Κράτει τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζου».
Ποια θα είναι άραγε η σημασία της παραπάνω φράσεως και πού αποσκοπεί αυτή η συνεχής ενθύμηση του Άδη, του πνευματικού αυτού τόπου στον οποίο ευρίσκεται ο άνθρωπος χωρισμένος από το Θεό της αγάπης, και παρά τα δεινά που προσφέρει η πνευματική αυτή πτωχεία εν τούτοις ο άνθρωπος να μην απελπίζεται; Είναι πράγματι δύσκολη και ανεπαρκής οποιαδήποτε απόπειρα επεξήγησης με το λόγο ενός τέτοιου βαθέος πνευματικού γεγονότος, το οποίο αποτελεί Μυστήριο μιας και μιλάμε για Αποκάλυψη του Θεού.
Αυτή η φράση «κράτει τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζου» η οποία βιώθηκε από τον Όσιο Σιλουανό όχι με τρόπο διανοητικό και αφηρημένο αλλά με τρόπο υπαρξιακό, αποκαλύπτει ότι η ρίζα όλων των παθών και των αμαρτιών, ο σπόρος του θανάτου είναι η υπερηφάνεια. Το πάθος αυτό της υπερηφανείας το οποίο αποτελεί σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας την τελευταία πάλη του αγώνα κατά των παθών ορίζεται από τον Όσιο Ιωάννη της Κλίμακος ως «άρνησις του Θεού, εφεύρεσις των δαιμόνων, εξουθένωσις των ανθρώπων, μητέρα της κατακρίσεως, απόγονος των επαίνων, απόδειξις ακαρπίας, φυγαδευτήριο της βοηθείας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, πρόξενος πτώσεων, αιτία της επιληψίας, πηγή του θυμού, θύρα της υποκρίσεως, στήριγμα των δαιμόνων, φύλαξ των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, άγνοια της συμπαθείας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής, αντίπαλος του Θεού, ρίζα της βλασφημίας». Η συνέπεια του αναιδούς αυτού πάθους δίνεται από τον ίδιο το Θεό: «οι υπερήφανοι πάντοτε υποφέρουν εκ των δαιμόνων». Όπλο όμως κατά της υπερηφανείας και των συνεπειών που πηγάζουν από αυτή είναι η ταπείνωση, η οποία επιτυγχάνεται με την ενθύμηση του άδου. Πρώτος ο Χριστός μας δίδαξε την άκρα ταπείνωση μιας και «εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών, εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος….εταπείνωσεν εαυτόν, γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού.». Δικαιολογημένα λοιπόν οι Πατέρες της Εκκλησίας θεωρούν ότι η ταπείνωση είναι αναφαίρετο ιδίωμα της Θείας αγάπης του Θείου Είναι. Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος λέει συγκεκριμένα ότι «η ταπεινοφροσύνη είναι στολή της θεότητας· επειδή ο Υιός και Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος, ντύθηκε την ταπεινοφροσύνη, και συναναστράφηκε μαζί μας· και ο κάθε ένας που θα ντυθεί την ταπεινοφροσύνη, αυτός στα αλήθεια γίνεται όμοιος με εκείνον.
Η φράση λοιπόν «κράτει τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζου» είναι η τελειότητα της οδού στο Χριστό. Όπως ο Χριστός κατέβηκε στα καταχθόνια, για να σώσει τον άνθρωπο εκουσίως, έτσι και ο άνθρωπος, από την πολλή αγάπη προς τον Θεό και με την αυταπάρνηση, εξαιτίας της ξεπεσμένης καταστάσεως που βρίσκεται και από την πολλή αγάπη προς το Θεό και από το αυτομίσος που γεννά η Χάρις του Θεού στην ψυχή του καταδικάζει τον εαυτό του στην κόλαση. Δέχεται ακόμα και την κόλαση. Είναι κατά τους Πατέρες μια χαρισματική κατάσταση. Το «κράτα το νου σου στον Άδη και μη απελπίζου» εκφράζει το φαινόμενο της αυτομεμψίας στα τελευταία του όρια. Ο άνθρωπος με την αυτομεμψία παίρνει απάνω του το πταίσμα. Δηλαδή, όλη την ενοχή την ρίχνει απάνω του, δίνει δικαιοσύνη και δόξα στο Θεό και την αισχύνη του προσώπου την δέχεται ο άνθρωπος. Κάνει όπως ο καλός ληστής πάνω στο σταυρό και αμέσως μεταπηδάει από την κόλαση του σκότους στο φως της βασιλείας του Θεού.
Ο λόγος αυτός του Θεού προς το Σιλουανό εμφαίνει την αναγκαιότητα της εκπληρώσεως του και στη δικιά μας εποχή την οποία χαρακτηρίζει η αλαζονεία του βίου κατά το αγιογραφικό αλλά και το πνεύμα του φόβου και της γενικής απογνώσεως. Ειδικότερα στις συνθήκες του σύγχρονου κόσμου η εμπειρία της κολάσεως είναι πραγματική κατάσταση, κοινή σε πολλούς ανθρώπους οι οποίοι έρχονται συχνά αντιμέτωποι με τα τυραννικά αδιέξοδα και τη σύγχυση του νου. Με την εντολή αυτή «κράτει τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζου» δίνεται η δυνατότητα στον άνθρωπο να μιμηθεί το Χριστό στην ταπεινή κατάβαση και να οικειωθεί έτσι τον πλούτο των χαρισμάτων που πήγασε η ανάβαση του Χριστού, σύμφωνα με το Γέροντα Σωφρόνιο.
Πηγή: Περιοδικό Καθοδόν αρ.23